Παρατηρήσεις για την ανάπτυξη του ναζισμού στα σχολεία

Γράφει ο Χ-καθηγητής

[δημοσιεύτηκε στον ΠαραλληλοΓράφο]

Το φαινόμενο της ανόδου του ναζισμού σίγουρα δεν θα αντιμετωπιστεί με υστερίες. Δεν θέλω να προσθέσω ένα ακόμη τέτοιο κείμενο στη λίστα των όψιμα ανησυχούντων. Για καιρό μέσα στην Αριστερά κυριαρχούσαν λανθασμένες και επιπόλαιες απόψεις για το ζήτημα. Δεν έχει νόημα να τις αναφέρουμε εδώ, εκείνο όμως που μπορούμε να πούμε είναι ότι κάθε μια με τον τρόπο της συνέτεινε στην υποβάθμιση του κινδύνου και στην αναβολή της συστηματικής αντιφασιστικής πάλης.

      Σήμερα που φαίνεται ότι τα πράγματα αλλάζουν -λέω φαίνεται καθώς η ανικανότητα της Αριστεράς δεν σταματά να με εκπλήσσει- καταθέτω αυτό το κείμενο στο διάλογο που ανοίγει.

      Σημειώνω από την αρχή ότι τα όσα θα αναφέρω παρακάτω αποτελούν παραμέτρους μόνο του όλου ζητήματος. Δεν διεκδικώ ούτε το μονοπώλιο στην άποψη ούτε την άποψη επί παντός επιστητού.

      Το επάγγελμά μου, δίνει σε όσους έχουν ανοιχτά μάτια και αυτιά το σπάνιο προνόμιο να είναι σε συνεχή επαφή με τον παλμό της νεολαίας, με τις ανησυχίες της και τις δυναμικές της. Αυτή η νεολαία σήμερα αποτελεί γονιμότατο έδαφος στο οποίο ήδη καλλιεργείται ο ναζισμός.

      Για μεγάλο διάστημα, η εικόνα του μαθητή που προσέγγιζει τις ναζιστικές συμμορίες ήταν μονότονα στερεότυπη. Περιθωριοποιημένα στοιχεία χωρίς επαφή ή διάθεση επαφής με τα υπόλοιπα παιδιά, χαμηλών προσδοκιών και με τάση προς το χουλιγκανισμό. Όσο δυσάρεστη και να ήταν η εικόνα αυτή, ήταν μια κατάσταση από τη φύση της αδύνατο να εξαπλωθεί, να γίνει σημείο αναφοράς.

      Εδώ και λίγα χρόνια αυτό έχει αλλάξει. Τα παιδιά που προσεγγίζουν το ναζισμό είναι τελείως διαφορετικά. Παιδιά με ανησυχίες, με συγκροτημένη απέχθεια για το υπάρχον σύστημα, πραγματικοί ριζοσπάστες. Είναι αυτό ανησυχητικό; Γιατί να μην θεωρηθεί απλά ένα εφηβικό καπρίτσιο;

      Παρακάτω παρουσιάζω έντεκα χαρακτηριστικά του προβλήματος, που δείχνουν ελπίζω τις ποιοτικές αλλαγές σ’ αυτό που αντιμετωπίζουμε.

1. Τα παιδιά αυτά οργανώνονται σε παρέες. Μαθητές που κατά τα άλλα δεν έχουν καμιά σχέση, βρίσκονται στην ίδια παρέα και το παιδί που θα εκφραστεί ανοιχτά  ρατσιστικά/εθνικιστικά κερδίζει αυτόματα την αποδοχή της παρέας ολόκληρης.
2. Η παρέα αυτή συγκροτείται ιδεολογικά. Πίσω από κάθε φράση των παιδιών αυτών βρίσκονται τα όσα διαβάζουν στις ακροδεξιές ιστοσελίδες. Με μια έννοια, οι σελίδες αυτές αποτελούν το «όργανό» τους.
3. Υπάρχει αλληλεγγύη και ζήλος στη διάδοση των ιδεών αυτών. Οι «διαβαστεροί» μαθητές αναλαμβάνουν την εκλαΐκευση σε όσους δεν έχουν συνηθίσει να διαβάζουν, αν και οι τελευταίοι δείχνουν μια αυξημένη προθυμία να διαβάσουν εάν πρόκειται για ναζιστικά πονήματα.
4. Η ναζιστική αφήγηση είναι στα μάτια τους πολύτιμο όπλο. Ένα όπλο που το σύστημα τους το κρύβει. Οι πιο έξυπνοι απ’αυτούς αναλαμβάνουν να αποκαλύψουν στους υπόλοιπους το ότι η κοινωνία και το σχολείο τους λέει ψέματα (δίκιο έχουν!) και να τους μυήσουν στην «αλήθεια». Σε συγκεκριμένα μαθήματα οργανώνουν επιθέσεις-παγίδες. Σύμφωνα με τον γνωστό τρόπο που η ακροδεξιά αντιμετωπίζει την Ιστορία βομβαρδίζουν με ερωτήσεις και δήθεν στοιχεία και στο διάλειμμα εξηγούν τα αποτελέσματα της επίθεσης: «Είδες που δεν ήξερε τι να απαντήσει?, «μας λένε ψέματα σου λέω!», «αυτή η Ιστορία είναι του συστήματος που θέλει να μας αφελληνίσει!»
5. Υπάρχει επίμονη στοχοποίηση των αριστερών καθηγητών σαν τα κατ’εξοχήν όργανα του κατεστημένου. Σπάνια η παρέα επιτίθεται στο συντηρητικό διευθυντή, αλλά πολύ συχνά στοχοποιεί τον αριστερό καθηγητή, αντιγράφοντας την ιδέα του «Μαρξιστικού Κράτους», της αντίληψης ότι «οι αριστεροί κάνουν ό,τι θέλουν στη χώρα μας». Εδώ που τα λέμε βέβαια, οι αριστεροί συνάδελφοι δεν είναι στην πλειοψηφία τους κανένας δύσκολος στόχος. Όταν η αριστεροσύνη τους εξαντλείται στην αγιοποίηση του Ρίτσου ενώ ξεσκίζονται στα ιδιαίτερα, φέρονται αυταρχικά και συνεργάζονται με τους προϊσταμένους για τη λήξη της κατάληψης, φυσικά δεν είναι δύσκολο να τους καταλογίσεις τουλάχιστον υποκρισία.
6. Η δράση της παρέας συχνά δεν περιορίζεται στην ιδεολογική κατήχηση. Η παρέα φροντίζει για την κοινωνική απομόνωση πολιτικών αντιπάλων και αλλοδαπών μαθητών, πράγμα που είναι αβάσταχτο ειδικά στις ηλικίες αυτές και στη σχολική καθημερινότητα. Η φυσική βία των θερμόαιμων απέναντι σε αλλοδαπούς επικροτείται πονηρά -για να μην συγκρουστεί με τη διάθεση των πιο μετριοπαθών- σαν άμυνα απέναντι στην προκλητικότητα των «ξένων». «δεν φτάνει που ήρθε ακάλεστος στη χώρα και θα μας πάρει αύριο τη δουλειά, το παίζει και μάγκας».
7. Με την ίδια συνέπεια που επιδίδονται στην -τυπικά ακροδεξιά- δράση που ανέφερα παραπάνω, συμμετέχουν σχεδόν σε κάθε κινηματική διαδικασία. Από τις εκδηλώσεις της 6^ηςΔεκέμβρη τα τελευταία δύο χρόνια μέχρι τα μεγάλα συλλαλητήρια και σε αρκετές περιπτώσεις πρωτοστατούν στις καταλήψεις σχολείων. Για τα περισσότερα από τα παιδιά αυτά είναι κάτι που προκύπτει αυθόρμητα από το ριζοσπαστισμό τους, όμως για τους πιο μυημένους είναι μια συνειδητή προσπάθεια να οικειοποιηθούν αγώνες ανοργάνωτους και να τους διαστρεβλώσουν.
8. Αναγνωρίζουν σαν πολιτικό κέντρο αναφοράς τη ΧΑ. Δεν είναι (ακόμη) στρατολογημένοι, όμως τη βλέπουν σαν φυσική ηγεσία τους, σαν πρωτοπορία. Αυτό φαίνεται και στην αυθόρμητη στήριξη στις προεκλογικές καμπάνιες της ΧΑ. Ακόμη και οι μετριοπαθείς της παρέας γράφουν συνθήματα ή κολλούν τα αυτοκόλλητα που τους προμηθεύουν οι πιο μπασμένοι.
9. Το πάθος με το οποίο οι παρέες αυτές λειτουργούν δεν συγκρίνεται σε καμία περίπτωση με τη ρουτινιάρικη διεκπεραίωση της κομματικής προπαγάνδας, που διακρίνει τους αριστερούς νεολαίους. Από την κατηγορία αυτή δεν εξαιρείται καμία φυλή της Αριστεράς. Καμία εκδοχή της Αριστεράς δεν γοητεύει και δεν κινητοποιεί τα παιδιά αυτά με τον τρόπο που το κάνει ο ναζισμός.
10. Στο τελευταίο προστίθεται η ανατριχιαστική αμεσότητα των δράσεών τους. Ο ξυλοδαρμός ενός αλλοδαπού σαν απάντηση στη φήμη εγκληματικής συμπεριφοράς ενός συμπατριώτη του είναι μια άμεση επίθεση σ’αυτόν που αναγνωρίζουν σαν εχθρό, ενώ η συμμετοχή σε μια πανεργατική απεργία τους φαντάζει σαν κάλεσμα σε κηδεία.
11. Η δράση τους έχει ένα χαρακτηριστικό που στη σημερινή νεολαία είναι πλεονέκτημα. Δεν απαιτούν ανοιχτά την κομματική ένταξη. Σε αντίθεση με τους αριστερούς συμμαθητές τους που είναι όλο «έλα στο μπλοκ μας», «πάρε εφημερίδα» και «μπες στην οργάνωση», οι παρέες αυτές εμφανίζονται πιο ανεκτικές: «Αν κάνεις και λες ό,τι κι εμείς είσαι δικός μας χωρίς άλλους όρους και ανεξάρτητα από τι κόμμα λες ότι υποστηρίζεις».

      Στα παραπάνω θα μπορούσε να προστεθεί η συστηματική δουλειά των φασιστών στους συνδέσμους οπαδών και στους γυμναστικούς συλλόγους (ειδικά των αθλημάτων πάλης/δύναμης) καθώς και η επίδραση στη συνείδηση των παιδιών της ελπίδας επαγγελματικής αποκατάστασης μέσω Στρατού/Αστυνομίας (πολλοί έφηβοι υιοθετούν την ακροδεξιά ιδεολογία σαν εκλογίκευση της μελλοντικής τους επιλογής). Όλα αυτά, στον καμβά μιας καταθλιπτικής κοινωνικής πραγματικότητας (στα μισά πλέον σπίτια υπάρχει και ένας άνεργος), που αδυνατίζει οποιαδήποτε ελπίδα ατομικής ή συλλογικής διεξόδου.

      Τα όσα καταθέτω εδώ, όσο και να το ήθελα, δεν αποτελούν την αυθαίρετη γενίκευση μια μεμονωμένης εμπειρίας. Στα τελευταία τρία χρόνια έχω υπηρετήσει σε δέκα σχολεία με ποικίλα ταξικά χαρακτηριστικά και νομίζω ότι το δείγμα είναι ικανό. Προφανώς, μπορεί κανείς να ξεπετάξει εύκολα τις παρατηρήσεις μου, κατηγορώντας με ότι τις χρωματίζω έτσι ώστε να υπηρετούν υποκειμενικούς πολιτικούς στόχους. Μακάρι να είναι έτσι!

      Τίποτα δεν έχει αποκρυσταλλωθεί ακόμη, το στοίχημα είναι ακόμη ανοιχτό. Για λίγο ακόμη. Είναι ζήτημα χρόνου και εύθραυστων ισορροπιών το να πάρει όλη αυτή η ζύμωση τα χαρακτηριστικά κοινωνικού ρεύματος. Ας μην κοροϊδευόμαστε. Η Αριστερά που έχουμε δεν μπορεί να ανακόψει το ρεύμα αυτό γιατί απλά δεν εμπνέει. Ούτε η διακήρυξη της απόλυτης αλήθειας, το κάλεσμα προς τη νεολαία να ζήσει μια παράλληλη εμπειρία στις γραμμές του ΚΚΕ, ούτε η ηθική κατάντια και οι ίντριγκες που χαρακτηρίζουν το Σύριζα και δικαιώνουν κάθε φοβία των νεολαίων απέναντι στην πολιτική, ούτε η εμμονές των άπειρων ακροαριστερών σεκτών που στα μάτια των εφήβων μοιάζουν υπερβολικά με τις αντίστοιχες θρησκευτικές σέκτες. Χρειαζόμαστε μια νέα Αριστερά που, για αρχή, θα πιστεύει η ίδια στη δυνατότητα μετασχηματισμού της κοινωνίας. Μια Αριστερά που η Αλληλεγγύη και το πάθος της Απελευθέρωσης θα την ηλεκτρίζει και θα αντανακλάται αυτό στα πρόσωπα και τη στάση των ανθρώπων της.

      Οι επιθανάτιοι σπασμοί του συστήματος τους, η σαπίλα και η παρακμή τους είναι αναπόφευκτο να απαντηθούν από ένα μαζικό κίνημα. Ποιο θα είναι το χρώμα του; Μαύρο ή Κόκκινο;