ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΘΡΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

Όταν από  το ακριτικό Καστελλόριζο τον Απρίλιο του 2009  ο ΓΑΠ, ο Γεώργιος Ανδρέα Παπανδρέου, ανακοίνωνε την προσφυγή της χώρας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δηλαδή εδώ και πάνω από τρία χρόνια, από τη στιγμή αυτή μπαίναμε στη δίνη  μιας πρωτοφανούς ανθρωπιστικής και κοινωνικής κρίσης σε καιρό ειρήνης.

Σε όλο αυτό το διάστημα η κοινωνία έχει υποστεί και συνεχίζει να υπομένει μια βίαιη, απότομη, όσο και βάρβαρη επίθεση σε ότι θεωρείτο κεκτημένο για τα τελευταία εκατό χρόνια τουλάχιστον. Όλοι είμαστε μάρτυρες της ληστρικής επιδρομής που έχει οδηγήσει στη δραματική μείωση των μισθών, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα. Εξίσου σκληρή είναι η επίθεση στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα του κόσμου της εργασίας μέσα από τη συνεχή μείωση των συντάξεων, των εφάπαξ αλλά και τη λεηλασία  των επικουρικών ταμείων είτε μέσω των ομολόγων και του κουρέματος που αυτά υπέστησαν, είτε μέσω αναδιάρθρωσής τους. Την ίδια στιγμή τα εργασιακά δικαιώματα καταργούνται, η διασφάλιση του οκταώρου παύει να ισχύει, οι ελαστικές σχέσεις εργασίες με τις συμβάσεις της δίωρης και τρίωρης απασχόλησης ημερησίως κυριαρχούν και η ανεργία έχει ξεπεράσει το 24%, με την αρνητική προοπτική να φτάσει το 28% σύμφωνα με τις πρόσφατες ανακοινώσεις των υποτιθέμενων αρμοδίων. Η ίδια η αγοραστική δύναμη της κοινωνίας έχει κατέλθει στο επίπεδο του 1970 με την κατηφόρα αυτή να μην έχει τέλος.

Εξίσου σημαντική είναι η επίθεση που δέχεται ο κοινωνικός ιστός. Τα εισιτήρια σε αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες αυξάνονται, με τους οργανισμούς αυτούς να προορίζονται για ιδιωτικοποίηση, η τύποις πλέον δωρεάν παιδεία, έχει αποδομηθεί ενώ η ελληνική οικογένεια αδυνατεί να ανταπεξέλθει στην κάλυψη ακόμα και βασικών αγαθών όπως είναι το ρεύμα και το νερό,  με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης και σε αυτά να κάνει ακόμα πιο ζοφερό το μέλλον. Εξίσου απογοητευτική είναι και η κατάσταση στην υγεία, όπου πλέον μπαίνει επιτακτικά από την τροϊκα το κλείσιμο δεκάδων νοσοκομείων, με τη συμμετοχή στην αγορά των φαρμάκων να αυξάνεται για τους ασφαλισμένους,  την  ίδια στιγμή που αντιστρόφως μειώνεται η πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτικές και υγειονομικές υπηρεσίες, μιας κι ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, οι άνεργοι, αποκλείονται από αυτές.

 Όλα αυτά έχουν οδηγήσει την ελληνική κοινωνία σε μια πλήρη κατάρρευση. Μεγάλα τμήματα αυτής φτωχοποιούνται διαρκώς ενώ άλλα στρέφονται σε μαζικά συσσίτια για τη σίτισή τους. Ολόκληρο το προνοιακό κράτος αποδομείται, ενώ ο κοινωνικός ιστός περνά μια καθοριστική κρίση η οποία διαχέεται και στην οικογένεια. Ζούμε σε μια μετέωρη κοινωνία η οποία δεν βρίσκεται απλά στο χείλος του γκρεμού αλλά ήδη έχει κάνει και το πρώτο βήμα, αιχμάλωτη στις επιλογές και τις διαταγές του ΔΝΤ και των πρόθυμων συνεργατών του.

Σε αυτή ακριβώς τη συγκυρία, τώρα παρά ποτέ, προβάλλει σαν επιτακτική ανάγκη τόσο η αντίσταση απέναντι στα μέτρα των τροϊκανών όσο και η ανάδειξη δράσεων αλληλεγγύης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεών τους. Τώρα παρά ποτέ προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη η κοινωνία, εμείς οι ίδιοι δηλαδή, να λειτουργήσουμε ακόμη πιο έντονα, ακόμη πιο συλλογικά, αναδεικνύοντας και υπερασπιζόμενοι τις ιδέες της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας, του ενεργού ενδιαφέροντος για τον άλλο, της κοινότητας,  ως ιδέες όχι απλά επιβίωσης αλλά ως τις ιδέες και τα αξιακά πρότυπα της αριστεράς. Είναι καιρός, και επιτακτικό καθήκον ταυτόχρονα, να αναδείξουμε την ιστορική κληρονομιά της αλληλεγγύης που κουβαλάμε ως πολιτική παράδοση. Από τα αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια και το τρουέκε, το εναλλακτικό νόμισμα της Αργεντινής μέχρι τις εθελοντικές συλλογικότητες που αναλαμβάνουν την οικοδόμηση των κατεστραμμένων από τους βομβαρδισμούς σπιτιών στα εδάφη της Παλαιστίνης, από τους αυτόνομους δήμους των Ζαπατίστας μέχρι τις «ηθικές» τράπεζες των φτωχών της Ινδίας, από τα λαϊκά κοινωνικά ιατρεία του κινήματος των Μαύρων Πανθήρων το μακρινό 1968, μέχρι τις σύγχρονες εναλλακτικές συνεργατικές μορφές των κινημάτων της Δυτικής Ευρώπης, ένας άλλος κόσμος απέναντι στον κόσμο του νεοφιλελευθερισμού, ένας άλλος κόσμος της αλληλεγγύης και της αξιοπρέπειας είναι πλέον όχι εφικτός αλλά επιβεβλημένος.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στη χώρα αυτή, εβδομήντα χρόνια πριν, στην καρδιά της γερμανικής κατοχής, μια χούφτα αγωνιστών ίδρυσε το Μάϊο του 1941 την Εθνική Αλληλεγγύη. Η οργάνωση αυτή ξεκίνησε με σκοπό την παροχή βοήθειας, τροφίμων και ρούχων για το λαό που βίωνε τη μπότα του χιτλερικού άξονα και σε σύντομο χρονικό διάστημα κατόρθωσε να μετεξελιχθεί σε ένα πανεθνικό δίκτυο αλληλεγγύης τριών εκατομμυρίων μελών, αναγνωρισμένη για την προσφορά της από το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.

Τώρα παρά ποτέ λοιπόν είναι ανάγκη να αναλάβουμε την ευθύνη που μας αναλογεί και να οργανωθούμε. Να προτείνουμε και να υπηρετήσουμε τη συλλογικότητα ως τρόπο ζωής και ως τρόπο λειτουργίας. Να δημιουργήσουμε εμείς οι ίδιοι τους θεσμούς και τις δράσεις που θα φέρει τον έναν κοντά στον άλλον, να υιοθετήσουμε τη συνευθύνη ως αξία. Πέρα και μακριά από λογικές εκχώρησης και διαμεσολάβησης γιατί προφανώς η επιλογή η δικιά μας είναι η επιλογή της αλληλεγγύης και όχι η λογικής της φιλανθρωπίας. Γιατί προφανώς επιλογή δικιά μας δεν είναι η ελεημοσύνη κάποιων ισχυρών και εχόντων,  γιατί προφανώς επιλογή δικιά μας είναι η αξιοπρέπεια και η αυτοθέσμιση. Δεν μπορούμε να υιοθετούμε λογικές τύπου Σκάϊ όπου αυτοί οι οποίοι προτείνουν δράσεις υποτιθέμενης αλληλεγγύης είναι αυτοί οι οποίοι στηρίζουν την εφαρμογή  μέτρων και πολιτικών οι οποίες οδηγούν σε αυτά τα αποτελέσματα που έρχονται μετά με ασπιρίνες να αντιμετωπίσουν.

Τώρα παρά ποτέ λοιπόν είναι ανάγκη να εδραιώσουμε και να αναπτύξουμε δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης. Να μπούμε δηλαδή σε λογικές αντιμετώπισης της φτωχοποίησης της κοινωνίας μέσα από τη δημιουργία εναλλακτικών δομών στις γειτονιές. Λειτουργώντας αυτόνομα και οριζόντια, να στήσουμε στην καρδιά της κοινωνίας συλλογικές κουζίνες, κοινωνικά παντοπωλεία, εργαστήρια λαϊκής επιμόρφωσης, δανειστικές βιβλιοθήκες, δημιουργημένα από εμάς και για εμάς.

Να προτείνουμε και να υποστηρίξουμε απέναντι στη διατροφική κρίση, που οι από τα πάνω προκάλεσαν, κινήματα πρόσβασης σε αγροτικά προϊόντα χωρίς μεσάζοντες, κινήματα ανταλλαγής και προώθησης αγροτικών ελληνικών προϊόντων, διατήρησης παραδοσιακών σπόρων και ποικιλιών, κινήματα που θα καλλιεργούν λαϊκούς, αστικούς κήπους και λαχανόκηπους, όπως ήδη σποραδικά (κάποιοι από μας γνωρίζουν το παράδειγμα του αυτοδιαχειριζόμενου αγρού στο Ελληνικό) έχουν αρχίσει να εμφανίζονται. Για το εφικτό ή το ανέφικτο της προσπάθειας αξίζει να αναφέρουμε ότι η αστική καλλιέργεια είναι πλέον ένας διαδεδομένος τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης σε όλο τον κόσμο. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως στο Βανκούβερ του Καναδά περίπου 44% των κατοίκων καλλιεργούν εδώδιμα προϊόντα στις αυλές, τα μπαλκόνια τους αλλά και στους 17 κήπους της πόλης που διεκδίκησαν και τους παραχωρήθηκαν από την πολιτεία.

Απέναντι στην κατάρρευση του προνοιακού κράτους και του συστήματος υγείας, οφείλουμε να αρθρώσουμε τους θεσμούς των κοινωνικών ιατρείων, των εθελοντικών ιατρικών υπηρεσιών, της όσο δυνατόν διευρυμένης παροχής φαρμάκων και υλικών σε αυτούς που έχουν ανάγκη ή είναι αποκλεισμένοι από κάθε βαθμίδα περίθαλψης.

Ξεκινώντας από συνελεύσεις της γειτονιάς, την απόλυτη μορφή της άμεσης δημοκρατίας, να προωθήσουμε την ανταλλαγή υπηρεσιών και αγαθών μέσα από ανταλλακτικά και χαριστικά παζάρια αντικειμένων και δράσεων. Να προωθήσουμε απέναντι στην κρίση που μαστίζει την παιδεία την παροχή δωρεάν μαθημάτων, ειδικά για όσες οικογένειες,  λόγω οικονομικών δυσχερειών, σκέφτονται ακόμα και να σταματήσουν το σχολείο για τα παιδιά τους. Να δημιουργήσουμε ένα είδος  τοπικής, χωρικής αντιεξουσίας επανακτώντας το δημόσιο χώρο μέσα από την αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων δημόσιων κτηρίων, την ανάδειξη παρατημένων πλατειών και αλσών, την εγκατάσταση και πολιτική λειτουργία πολιτιστικών κοινοτικών κέντρων, εναλλακτικών αγορών κλπ. Να αναδείξουμε παλιές και νέες μορφές συνύπαρξης, συνεργασίας, σύνθεσης και συμπόρευσης.

Και ακόμα περισσότερο να προσπαθήσουμε για την άρθρωση μορφών τοπικών νομισμάτων και εναλλακτικής οικονομίας μιας οικονομίας δηλαδή η οποία θα λειτουργεί έξω και πέρα από την εμπορευματική λογική του καπιταλιστικού οικονομικού συστήματος. Μιας οικονομίας όπου το βάρος θα πέφτει στη δημιουργία, την ισοτιμία, την ανταλλαγή, την όσμωση με τον άλλον, ως αντίβαρο στην κερδοφόρα, ατομικιστική, καταναλωτική ηθική του νεοφιλελευθερισμού.

Γιατί τέλος όπως αναφέρει και ο υποδιοικητής Μάρκος από τις μακρινές ζαπατίστικες κοινότητες των βουνών του νοτιανατολικού Μεξικού «η αλληλεγγύη είναι η τρυφερότητα των λαών».